Dystymia to łagodniejsza forma depresji. Należy ją rozumieć jako przewlekłe zaburzenie nastroju, które przez długi czas – czasem nawet przez lata – może rozwijać się niemal niezauważenie. Dystymię zalicza się do grupy zaburzeń afektywnych. Z biegiem czasu powoduje ona znaczne pogorszenie jakości życia.

Czym jest dystymia i jakie są możliwe konsekwencje?

W odróżnieniu od ostrych epizodów depresyjnych, w przypadku których pacjent może nawet utracić zdolność do codziennego funkcjonowania, osoby z dystymią wciąż są w stanie wykonywać swoje codzienne obowiązki zawodowe czy rodzinne – robią to jednak bez entuzjazmu, a normą pozostaje pesymistyczne nastawienie do świata. Dystymia może towarzyszyć pacjentowi przez wiele lat, a w przypadku braku leczenia nawet całe dorosłe życie.

Dystymia – objawy. Obniżenie nastroju i nie tylko

Najbardziej rzucającym się w oczy objawem dystymii jest przewlekłe pogorszenie się nastroju. Pacjent czuje się wówczas przygnębiony, smutny oraz wyzuty z pozytywnych emocji. Dystymią nie jest przejściowy spadek nastroju czy chwilowe, kilkudniowe załamanie w związku z przejściowymi problemami prywatnymi czy zawodowymi – przez dystymię rozumie się stan permanentnego przytłoczenia.

Kolejne charakterystyczne objawy dystymii to niska samoocena, nadmierna tendencja do samokrytyki oraz ciągłe zamartwianie się. Charakterystycznym elementem jest również stopniowe wycofywanie się z życia społecznego, tzn. unikanie spotkań z rodziną czy znajomymi, brak udziału w firmowych imprezach integracyjnych itp.

Przyczyny dystymii

Dystymia występuje m.in. wśród osób, u których członkowie rodziny borykali się już z depresją, zaburzeniami afektywnymi czy lękowymi. Nie bez znaczenia są uwarunkowania genetyczne – to od nich zależy bowiem sposób, w jaki dany organizm reguluje neuroprzekaźniki w mózgu (serotonina i noradrenalina), które odpowiadają za nastrój, emocje oraz motywację.

Genetyka nie jest jednak jedynym czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia dystymii, ponieważ jej pojawienie się może wynikać również z czynników środowiskowych. Powodem trwałego obniżenia nastroju mogą być również traumatyczne przeżycia, w tym np. śmierć bliskiej osoby, przemoc, a także chroniczny stres w pracy czy zaniedbanie emocjonalne w dzieciństwie.

Last but not least, na ryzyko wystąpienia dystymii może wpłynąć również nastrój. Zasadniczo, na opisywany problem narażone są m.in. osoby o skłonnościach do pesymizmu, zaniżoną samooceną czy problemem określanym jako syndrom oszusta (impostor syndrom – zaburzenie, które można opisać krótko: brak wiary we własne kompetencje czy negowanie osiągniętych sukcesów).

Dystymia a depresja – różnice

Dystymia i depresja to zaburzenia, które mają wiele wspólnych cech. W rzeczywistości jednak różnią się one między sobą:

• nasileniem objawów,
• długością ich trwania.

Generalnie, za dystymię uznaje się stan, w którym opisane już w tekście objawy utrzymują się nie krócej niż przez dwa lata; objawy te są jednak łagodniejsze niż ma to miejsce w przypadku depresji klinicznej.

Dla odmiany, przypadku depresji klinicznej objawy mogą pojawić się nagle, przybrać gwałtowną formę i znacznie ograniczyć funkcjonowanie chorego w bardzo krótkim czasie. W dystymii wszystko rozwija się powoli, niemal niezauważalnie, ale konsekwentnie. Mimo że pacjent może funkcjonować w społeczeństwie, często robi to jakby „na autopilocie”, bez realnego zaangażowania emocjonalnego.

Dystymia – leczenie. Kiedy warto sięgnąć po pomoc specjalisty? Terapia poznawczo-behawioralna

Leczenie dystymii to długofalowy proces, który wymaga czasu, cierpliwości, a przede wszystkim – konsekwentnego działania. Podstawą prawidłowo przeprowadzonego leczenia dystymii jest psychoterapia (terapia poznawczo-behawioralna), która pozwala pacjentowi rozpoznawać schematy myślowe prowadzące do chronicznego smutku i nauczyć się je przeformułowywać. W trakcie terapii pomaga się pacjentowi budować realistyczny obraz siebie oraz otoczenia, a także wzmacniać mechanizmy radzenia sobie ze stresem i kryzysami.

Zanim jednak zostanie podjęta decyzja o leczeniu, konieczne jest zdiagnozowanie pacjenta. Test na dystymię polega na wypełnieniu kwestionariusza oceniającego objawy depresyjne utrzymujące się przez co najmniej dwa lata. Pacjent odpowiada na pytania dotyczące nastroju, poziomu energii, snu, apetytu i poczucia własnej wartości. Często stosuje się narzędzia takie jak Kwestionariusz Becka lub wywiad kliniczny prowadzony przez specjalistę zdrowia psychicznego.

Dystymia – Podsumowanie

Dystymia to przewlekłe zaburzenie nastroju, które może jednak skutecznie odebrać radość życia oraz sprawić, że każdy dzień – czy to w pracy, czy w życiu prywatnym – staje się poważnym wyzwaniem. Osoby, które cierpią na to zaburzenie, często przez lata nie są świadome swojej choroby, przyzwyczajając się do smutku i emocjonalnego chłodu. Tymczasem, dystymia jest taką chorobą, którą można i powinno się leczyć.