Trypofobia to specyficzny lęk wywoływany przez widok skupisk otworów, który u wielu osób prowadzi do silnego dyskomfortu, obrzydzenia i gwałtownych reakcji emocjonalnych. Choć trypofobia nie została oficjalnie uznana jako choroba, jej objawy są realne i potrafią znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie. W internecie często szukamy informacji, wpisując hasła takie jak co to jest trypofobia, próbując zrozumieć, dlaczego z pozoru niewinne obrazy wywołują tak gwałtowną reakcję organizmu.

Czym jest trypofobia i na czym polega ten specyficzny lęk?

Trypofobia to specyficzny rodzaj fobii, który polega na intensywnym dyskomforcie, silnym lęku i obrzydzeniu na widok skupisk otworów lub chociażby wzorów przypominających dziury. Często określa się to potocznie jako fobia przed dziurami. Choć trypofobia nie została uznana w oficjalnych klasyfikacjach, w tym np. w takich jak ICD-10 czy DSM-5, wiele osób doświadcza bardzo realnych i silnych reakcji emocjonalnych.

U niektórych pacjentów już sam widok dziur, wzoru przypominającego plaster miodu albo dziurka w materiale może wywołać irracjonalny lęk, a czasem wręcz atak paniki. Trypofobia to lęk związany z bodźcem, który obiektywnie nie stanowi zagrożenia, jednak skojarzenia wizualne działają bardzo intensywnie, co może utrudniać codzienne funkcjonowanie.

Badacze, w tym m.in. Geoff Cole i Arnold Wilkins, sugerują, że mechanizm ten może mieć charakter ewolucyjny, ponieważ skupisko otworów mogło przypominać jadowity organizm, zmiany skórne lub chorobę, co w przeszłości dawało szansę na szybką reakcję obronną. Dlatego właśnie tak silnym wyzwalaczem są skojarzenia typu dziury w ciele czy zmiany na skórze, które instynktownie budzą wstręt.

Objawy trypofobii i jak objawia się trypofobia u pacjenta?

Jeśli chodzi o objawy trypofobii, zalicza się do nich nie tylko obrzydzenie na widok dziur, ale także narastający lękowy niepokój, suchość w ustach czy intensywne napięcie mięśniowe. Osoby cierpiące na tę fobię opisują, że lęk wywołuje nawet zwykły otwór w przedmiocie, a czasem obrazów w internecie przedstawiających plaster miodu, makro ujęcia roślin, skórę zwierząt czy ser z dziurami.

W bardziej nasilonych przypadkach trypofobii reakcje emocjonalne są bardzo mocne – pacjent może odczuwać paraliżujący strach, nudności lub silny lęk i obrzydzenie na widok bodźców wywołujących lęk. Zdarza się, że strach na widok skupiska prowadzi do reakcji przypominających atak paniki, co pokazuje, jak intensywnie działa ten specyficzny bodziec. Często pojawia się również gęsia skórka, swędzenie ciała czy nieodparta chęć odwrócenia wzroku, co jest typową reakcją na fobia dziury.

Objawy są uciążliwe szczególnie wtedy, gdy regularny kontakt z wzorami zawierającymi otwory jest nieunikniony, co może utrudniać pracę lub codzienne funkcjonowanie. Niektóre osoby mówią wprost, że trypofobia związana z obrazami opublikowanymi np. w internecie pojawia się nagle i zaczyna wpływać na ich nasilenia, ponieważ nawet przypadkowa grafika potrafi wywoływać lęk przed skupiskami małych otworów.

Trypofobia test – jak diagnozuje się lęk przed dziurami?

Wiele osób zastanawia się, czy istnieje profesjonalny trypofobia test. Ponieważ zaburzenie to nie jest oficjalną jednostką chorobową, diagnoza opiera się głównie na wywiadzie z pacjentem i obserwacji jego reakcji na bodźce wizualne. W praktyce „testem” staje się codzienne życie lub przeglądanie internetu. Jeśli trypofobia zdjęcia przedstawiające pęcherzyki powietrza w czekoladzie, gąbkę czy kwiat lotosu wywołują somatyczne objawy lęku (przyspieszone tętno, potliwość), można przypuszczać, że mamy do czynienia z nadwrażliwością lub fobią.

Przyczyny trypofobii i skąd bierze się lęk przed dziurami?

Jedna z teorii zakłada, że lęk przed skupiskami dziur wynika z ewolucyjnego mechanizmu ochronnego, który pierwotnie miał pomóc odróżniać zdrowe powierzchnie od tych budzących zagrożenie. Skupisko to może bowiem potencjalnie przypominać toksyczny organizm, zmiany chorobowe albo jadowity element otoczenia, co automatycznie podnosiło poziom lęku. Szczególnie silnie działa tu skojarzenie: trypofobia na skórze – ludzki mózg jest zaprogramowany, by unikać widoku pasożytów czy infekcji skórnych, które objawiają się nieregularnymi otworami.

Z kolei według teorii psychologicznych trypofobia to lęk, który często łączy się z wcześniejszymi skojarzeniami i doświadczeniami, ponieważ mózg pacjenta bardzo szybko wiąże nieprzyjemne obrazy z zagrożeniem. Z perspektywy psychoterapii psychodynamicznej, którą prowadzimy w gabinecie, warto przyjrzeć się, czy lęk ten nie jest symbolem głębszych, nieuświadomionych obaw związanych z integralnością własnego ciała lub lękiem przed „pochłonięciem”.

W niektórych przypadkach trypofobię może wywołać również nadwrażliwość na bodźce oraz zaburzenia lękowe współistniejące, co sprawia, że reakcje emocjonalne stają się silniejsze. Choć problem ten bywa bagatelizowany, borykające się z nim osoby mogą odczuwać silny lęk.

Fobia przed dziurami i bodźce wywołujące lęk – jak wygląda reakcja?

Fobia przed dziurami objawia się bardzo szybko, ponieważ bodziec wizualny nie wymaga przetwarzania logicznego. Wystarczy widok dziur na skórze, trypofobia na skórze w formie sztucznego obrazu albo nawet skupisko otworów na owocu czy roślinie, aby pacjent zaczął odczuwać nasilony dyskomfort. Bodźce wywołujące lęk potrafią być zupełnie przypadkowe – czasem wystarczy zdjęcie powierzchni rośliny, a czasem nieprzewidywalny otwór na przedmiocie.

Jak już wspomniano, trypofobia to schorzenie tylko w sensie potocznym, ponieważ nie została ona uznana oficjalnie jako odrębna jednostka chorobowa. Tak czy inaczej, lęk, który może się wówczas pojawić, pojawia się nagle i trudno go zatrzymać. Lęk wywołuje nie tylko widok otworów, ale również sam fakt, że mózg automatycznie kojarzy je z czymś potencjalnie groźnym, nawet gdy pacjent wie, że reakcja nie ma logicznego uzasadnienia.

Trypofobia – jak ją leczyć i jak radzić sobie z lękiem?

Wiele osób zadaje pytanie: trypofobia jak leczyć? Ważnym elementem, jeśli chodzi o leczenie trypofobii, jest psychoterapia, w tym w szczególności terapia poznawczo-behawioralna (CBT). W jej ramach pacjent stopniowo konfrontuje się z bodźcami wywołującymi lęk (desensytyzacja). Celem terapii jest obniżenie reakcji lękowej i odzyskanie kontroli nad tym, co budzi lęk.

W nurcie poznawczo-behawioralnym stosuje się m.in. technik relaksacyjnych, pracę z myślami i kontrolowaną ekspozycję. Leczenie trypofobii to proces, który ma za zadanie nauczyć się rozpoznawać sygnały ciała i zmniejszać lęk przed skupiskami małych otworów. Równie pomocne może być wsparcie psychoterapeutyczne dla dorosłych w nurcie psychodynamicznym, które pozwala zrozumieć podłoże lęku i pracować nad ogólnym poczuciem bezpieczeństwa.

W przypadkach trypofobii o większym nasileniu psychiatria dopuszcza wsparcie farmakologiczne, szczególnie gdy pacjent odczuwa silny lęk lub reaguje atakiem paniki. Choć trypofobia nie jest oficjalnie uznana w międzynarodowej klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych, wiele osób zgłasza się do specjalistów, ponieważ objawy są uciążliwe i mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie.

Podsumowując, Trypofobia to rodzaj fobii, który da się leczyć, a odpowiednie wsparcie pomaga pokonać lęk przed dziurami oraz odzyskać komfort na widok nawet tych wzorów, które wcześniej wywoływały silny lęk i obrzydzenie.

Umów się na konsultację
Gabinet znajduje się w Warszawie Śródmieściu przy ul. Żurawiej 43 lok. 103
Telefon: 602 151 359
Email: perkowska.anna@gmail.com